Φοίνισσαι

Τραγωδία του Ευριπίδη. Διδάχτηκε το 4Q9 ή 408 π.Χ. Μαζί με τις τραγωδίες Οινόμαος και Χρύσιππος αποτελούσε τριλογία, η οποία σε διαγωνισμό πήρε το δεύτερο βραβείο. Το έργο αυτό ονομάστηκε έτσι από τον χορό, που τον αποτελούν Φοίνισσες, τις οποίες οι Αγηνορίδες έστειλαν στο μαντείο των Δελφών, ως ακροθίνια (εκλεκτά λάφυρα) της άλωσης της Τύρου. Το θέμα της τραγωδίας αυτής φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε και από τον Αισχύλο στη σατιρική τετραλογία Λάιος, Οιδίπους, Επτά επί Θήβας, Σφιγγξ. Παρότι ο μύθος των Φ. ήταν γνωστός από τους δύο άλλους τραγικούς, ο Ευριπίδης τον διασκεύασε, επιθυμώντας να αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον του κοινού για την υπόθεση που αναφέρεται. Μετά τον πρόλογο του έργου ακολουθεί μία μεγαλοπρεπής σκηνή, στην οποία η Αντιγόνη με τον παιδαγωγό κοιτάζει τον στρατό των πολιορκητών. Η Ιοκάστη πείθει τον γιο της Πολυνείκη να πάει στην πόλη και να διαπραγματευτεί με τον Ετεοκλή τη διανομή της εξουσίας. Οι διαπραγματεύσεις δεν πετυχαίνουν και ο Πολυνείκης επιστρέφει στον στρατό των Aργείων για να τον οδηγήσει εναντίον της πατρίδας του. Έτσι ο Ετεοκλής αναλαμβάνει, με τη συμβουλή του θείου του Κρέοντα, τον ρόλο του υπερασπιστή της Θήβας. Στη συνέχεια ο μάντης Τειρεσίας, προβλέποντας το άσχημο μέλλον της πόλης, λέει πως μόνο με τη θυσία του γιου του Κρέοντα, του Μενοικέα, μπορεί αυτή να σωθεί. Ο τελευταίος, παρά τις συμβουλές του πατέρα του να φύγει στους Δελφούς, θυσιάζει εθελοντικά τη ζωή του. Όταν οι Θηβαίοι έμαθαν τη θυσία του Μενοικέα, σκότωσαν τους αρχηγούς των πολιορκητών. Θα ακολουθήσει η μονομαχία των αδελφών, η οποία καταλήγει στον θάνατο και των δύο. Όταν η Ιοκάστη είδε τα δυο της παιδιά σκοτωμένα, άρπαξε ένα ξίφος τους και αυτοκτόνησε. Ο νέος άρχοντας της Θήβας Κρέων εξορίζει τον Οιδίποδα και απαγορεύει την ταφή του Πολυνείκη, δηλώνοντας ταυτόχρονα πως εκείνος που θα αποπειραθεί να τον θάψει θα τιμωρηθεί με θάνατο. Στο σημείο αυτό εμφανίζεται η Αντιγόνη, που απορρίπτει την απαγόρευση της ταφής και υπόσχεται να θάψει τον αδελφό της η ίδια. Στη συνέχεια δηλώνει πως ο αρραβώνας της με τον Αίμονα, τον γιο του Κρέοντα, διαλύεται και πως θέλει να ακολουθήσει τον τυφλό πατέρα της στη δυστυχία του. Το τέλος της τραγωδίας δημιουργεί ερωτηματικά. Η αναγγελία της Αντιγόνης ότι, αντίθετα με την απαγόρευση, θα θάψει τον Πολυνείκη και η αναχώρησή της, για να συνοδέψει τον πατέρα της στην εξορία του, δεν συμβιβάζονται. Παραμένει τουλάχιστον το ερώτημα τι απέγινε ο Πολυνείκης. Έτσι άλλωστε εξηγείται και η απόπειρα να αφαιρεθεί το θέμα της ταφής και να αποδοθούν οι αντίστοιχοι στίχοι σε μια μεταγενέστερη παρεμβολή. Οι Φ. έχουν την ίδια υπόθεση με την τραγωδία του Αισχύλου Επτά επί Θήβας. Η διαφορά τους είναι ότι ο Ευριπίδης, αντίθετα από τον Αισχύλο, προσδίδει στο έργο του ποικιλία και έκταση στην πλοκή. Καινοτόμησε, εξάλλου, βάζοντας χορό από γυναίκες της Φοινίκης και όχι από Θηβαίες παρθένες.